Saç Dökülmesi Saç Kılının Gövdesine Ait Bozukluklar

Saç kılımıza zarar vererek sonucunda saç dökülmesine yol açan  pek çok durum vardır. Bazen saç kılının saç föllikülü tarafından oluşturulması hatalı olur.  Genelde bunun nedeni genetik eksiklikler olur. Bunun dışında bazen çevresel bazen de saçlarımıza iyi bakım uygulamadığımız için oluşan saç dökülmeleri olur.

Saç dökülmesine yol açan fiziksel saç bozuklukları saç dökülmesinin diğer nedenlerine göre daha nadirdir. Bunların içinde en sık olanları aşağıda olanlardır.

Loose Anagen Syndrome

Zayıf anagen sendromu diye adlandırabileceğimiz bu bozuklukta saçın büyüme fazındaki zayıflığıdır ve kırılganlığıdır. Saç kılı o kadar zayıftır ki asıldığınız zaman kökü ile birlikte dışarı gelir. Zayıf anagen sendromu kızlarda daha fazla olmak üzere ergenlik öncesi çocuklarda sık olarak ilk tanı konulan  durumdur. Saçları hiç büyümüyor gibidir nadiren saçlarını kestirme ihtiyacı olur. Saçlar oldukça incedir özellikle arka taraftaki saçlar incelikleri ile dikkat çeker. Saçların gevşek olarak bulunması ve kolaylıkla çekilip dışarı çıkartılabilmesi neden ensedeki arkadaki saçların daha çok etkilendiğini açıklar. Çünkü başımızın arka tarafı yastıkta daha fazla sürtünme hareketine maruz kalır ve ön tarafımıza göre daha çok yastıkla temas halindedir. Geride kalan saç çok uzun  değildir şekil alması zordur taraması zor olur.

Sarı saçlı çocuklar 2 ile 5 yaşları arasında en çok bu rahatsızlıktan etkilenen guruptur ancak yaşamlarının ileri dönemlerinde de bu rahatsızlıktan etkilenirler. Sendrom yaş ilerledikçe düzelir. Daha ilerki yaşlarda bu rahatsızlıkla karşılaşan insanlarda saç dökülmesi daha kalıcı olur.

Peki saç kılındaki bu zayıflığın nedeni nedir? Bilinmemektedir. Kökün  etrafındaki kılıf kılın gövdesini sarar ve  korur. Bu kılıfın üretilmesinde sorun olduğu düşünülmektedir. Sonuç olarak saç kılının gövdesi ile kökün kılıf parçası birbirine sıkıca yapışmadığından saç kılı kökün içinde gevşek  bir şekilde yerleşir.

Bu sendromun ailesel olarak bulunması genetik bir problem olduğunu düşündürse de ailesel olmayan izole vakalar da vardır.

Traction Alopecia And Trichotillomania

Saç dökülmesinin mekanik etkisi olarak traksiyon alopesisi şle trichotillomani tam olarak aynıdır. Saç deriden ayrılıken yerinde boş saçsız boş alanlar  ya da yaygın incelmiş saçlar bırakır.

Traksiyon alopesisinin nedeni sıkı saç bandları, at kuyruğu veya saçın asılarak şekil verildiği herhangi bir saç stili olabilir. Eğer bu traksiyon uzun süre devam ederse aynı saçlar tekrar tekrar yerinden kopartılırsa sonuçta derideki saç follikülleri hasar görür ve saçların büyümesi kalıcı olarak durur.

Trichotillomania kişinin kendi kıllarını kopartarak saçlı deriyi kel bırakmasıdır. Aynı kişi kirpiklerini, kaşlarını, pubik kıllarını da kopartabilir. Kıl koparmanın tırnak yeme gibi kötü bir alışkanlık ya da psikolojik bir problem olup olmadığı yönünde tartışma vardır. Sonuç ne olursa olsun kişinin yaptığı hareketin farkında olmadığını biliyoruz. Bu kendilerine anlatıldığında kişiler kendilerine hakim olamadıklarını söylemektedirler.

Bazı kişiler koparttıkları kılları yutarlar. Buna trichofaji denir. Yani kıl yeme hastalığı. Bu çok tehlikeli bir durum olup  acil durumlara yol açabilir. Kıllar  sindirilemedikleri için midede birikerek bir kıl yumağına dönüşürler. Bu yumak mide dokusunu irrite ederek ülser oluşmasına yol açabilir.  Bu nedenle ölüme dahi yol açabilir. Tedavisi zor olan bu durum için psikolojik tedavi dermatolojik tedaviden daha çok gereklidir.

Monilethrix

Saç kılının yer yer boğumlu yer yer ince bir görünüme bürünmesi ile kendini gösteren bir rahatsızlıktır. Bu yapı saç kılını zayıflatır.Mikroskop ile bakıldığında nodüler bölümlerde saç kılını karuyan kabuğun olmadığı buna karşılık daralmış kısımlarda kabuğun korunduğu görülmüştür. Hassas olan kıl kolaylıkla kırılır ve uzaması kolayl değildir. Kırılma saç kılının zayıf olduğu tüm noktalardan olabilir.

Monilethrix olan kişilerde yaygın saç dökülmesi vardır. En çok ense ve boyun ile arka kısımdaki saçlar dökülür. Alın kısmındaki saçlar nispeten daha az dökülürler. Vücudun başka bölgelerinde de aynı rahatsızlık görülebilir.

Monilethrix sıklıkla çocukluk çağında olur ama genç yetişkinlerde de görülebilir. Genetik bir hastalık olarak tanımlanmıştır ve aileleri etkiler ancak aile bireylerinin etkilenme dereceleri birbirinden farklıdır. Hastalığın şiddeti mevsimlere bağlı olarak değişir. Kışın daha kötü olur yazın ise düzelir.  Bazı hastalarda kendiliğinden düzelirken bazı  hastalarda ise ömür boyu devam eder

Overprocessing(Fazla İşlem Yapılması), Cuticle Stripping (Kabuk Sıyrılması), And Bubble Hair(Saç Kılında Balonlaşma)

Saçla ilgili olarak pek çok işlem yapmak onunla çokça oynamak pek çok saça zarar veren kimyasal ve fiziksel etkenle karşı karşıya bırakmak saç kılının devamlılığını bozar. Saç kılını  koruyucu kütikül saçların ıslanması ile hafifçe kabarır ve sıyrılmak için uygun hale gelir.

Islak saçın sıcak havayla teması ise  kıl içinde hava kabarcıklarının oluşmasına yol açar.  Saçlara şekil ve renk vermek için kullanılan kimyasal maddelerin  kıla zarar vermesi sonucu zayıf hale gelen kıllar kolaylıkla dökülür

Saç kılının  kabuk kısmı  ölü ve sert keratinize olmuş hücrelerden oluşan çok güçlü bir dış tabakaya sahiptir. Kabuk yani kütikül içerideki daha yumuşak kabuk kısmını korur. Bu yapılarda hasar oluşursa kıl yerinden koparak dökülebilir.

Trichorrhexis Nodosa

En önemli kıl gövde bozukluklarından birisi de trichonodosis tir. Saç kılında bir eksiklik vardır. Mikroskop altında bakıldığında kıl genel olarak normal görülür. İsole bazı noktalarda  şişme veya  aşınma yıpranma göze çarpar. Bu bozuklukların olduğu yer kütikülün olmadığı yerlerdir.

Bu bozukluk doğuştan ya da sonradan edinilmiş olabilir. Doğuştan olan formu oldukça azdır. Bazı insanların saç yapısı kütikülün yeterli olmadığı yerde  zayıf saçlar vardır kolaylıkla dökülür. Doğuştan olan tipi genelde aileseldir. Ailenin diğer üyelerinde de görülür. İlk ortaya çıkışı genç yaşlarda olur.

Bu tip bozukluklar metabolik bozukluklarda da olur. Örneğin anormal üre sentezi ,bakır veya çinko metabolizma bozukluğu, sistein eksikliği, sülfür bağlanma bozukluğu gibi durumlar bunlar örnektir.

Saçlara aşırı uygulama yapılması boyama, şekillendirme çalışmaları

Fırçanın bolca kullanılması kütükülün yırtılmasına ve kılın kopmasına yolaçarlar. Kütikül eğer sıyrılırsa kılın gövdesi çabucak kırılır. Tedavi fokal defektleri azaltmaya yöneliktir. Aşırı uygulamalardan kaçınmak  ve saçları korumak  kılların toparlanmasını sağlar.

Bu Yazı 1 mart 2010 da WebMD de Amerikan Saç Dökülmesi Derneğinin referansı ile yayınlanmıştır.

Çeviri: Dr. Zafer Ulusan